Teneke Trampet (The Tin Drum)

Teneke Trampet okuduğum en ilginç kitaplardan biriydi. Kitabın yazarı Günter Grass bana göre sıra dışı bir edebiyatçı. 1927 yılında Almanya Danzig te dünyaya gelen edebiyatçı İkinci Dünya savaşının hüküm sürdüğü yıllarda bir genç olarak askere gitti ve askerde esir düştü. 1946 yılında geldiği Düsseldorf ta resim ve heykel eğitimi aldı. Şiir ve oyunlar yazmaya başladı ve nihayet 1959 yılında yazdığı Teneke Trampet (Die Blechtrommel) adlı romanıyla şöhreti yakaladı.

Gerçekten son derece çarpıcı bir romandır.

Grass, kendisiyle ilgili bilgiler verirken hiçbir zaman savaşa katılmadığını söylememişti. Hatta esir düştüğünü anlatmıştı. Ama bir gün Hitler’in seçkin birliği Waffen SS’e gönüllü olarak yazıldığını itiraf etti. Doğal olarak bu herkes için bir şok etkisi yarattı, hatta 1999 yılında kazandığı Nobel ödülünün geri alınacağı söylentileri yayıldı.

Açıkcası işin magazinsel tarafında hiç olmadım. Bu roman bir çok yönüyle mükemmel bir romandır. Tabuları yıkan bir yapısı vardır Günter Grass'ın. Hiç kimsenin ummadığı anlarda kendisinden beklenmeyen konu ve davranışları gösterebilen bir yapısı var.

Teneke Trampet yazarın yaşadığı çağ ile ilgili en çarpıcı açıklamaları içinde bulunduran bir romandır. Belki unutmak istediğimiz, yada hiç olmamışcasına yaşamımıza devam ederken yaşanılmışlıkları kendine özgü kurgusuyla bir kez daha gözlerimizin içine sokar.

Nasyonal Sosyalizm ve küçük burjuva kavramlarıyla ilgili olarak bu iki kavramın dünyanın başına bela olan yanlarını bir roman ile anlatabilmek gerçekten büyük bir beceridir.

Ona göre oluşan bütün felaketlerin hazırlayıcısı küçük burjavizidir.Eğer dünyaya Nasyonal Sosyalizm gibi bir olgu musallat olduysa bunda küçük burjuvazinin büyük katkısı vardır.

Haklıdır yada değildir bilemiyorum, ama 1933 yılında Hitler'in yapılan seçimlerde halktan yüzde doksan üzerinde bir oy aldığı da bir gerçektir ve doğal olarak son derece demokratik yollarla halkın desteğiyle gelen bu sesler kısa sürede hem ülkeyi hemde tüm dünyayı kana buladıysa düşüncesinde haklı olabilir.

İşte romanını da bu iz doğrultusunda geliştirmiştir. Ona göre küçük burjuvazi hala potansiyel olarak benzer hataları tekrarlayabilecek nitelikte olduğundan Oscar' a hiç büyümek istemeyen bir çocuk rolü vermiştir.

Romanın baş kahramanı Oscar gerçekten önemli bir karakterdir. Sıra dışıdır.

Üç yaşına geldiği zaman kendi isteğiyle büyümesine son verir Oscar. Büyümesine son vermiş olmasına rağmen onun gözünde ve anlatımıyla olayların örgüsündedir.

Post modern bir bakış açısıyla olayların gelişmesine tanıklık ederiz.

Yine Oscar'a son derece ilginç bir şekilde sahip olduğu bir ses verilmiştir yazar tarafından. Çıkardığı ses ile etraftaki tüm camları kırabilecek bir gücü vardır.

Aynı zamanda elinden hiç düşürmediği trampet te önemli sembollerden biridir.

Aynı adla filme de çekilen bu baş yapıtın filminde bana göre kitaptaki çoğu özelliği yakalayamıyoruz. Son derece başarılı bir film olmasına rağmen örneğin Oscar' ın bu çığlıkları ve trampeti kullanması izleyici için çok fazla tatminkar bir cevabı içinde barındırmıyor.

Neden Oscar böylesine çığlık atıyor, yada trampet çalmak onun vaz geçilmezi?...

Romanda ise bu yanıtları çok daha iyi bir şekilde anlayabiliyoruz. Bir kışkırtma aracıdır bu çığlıklar ve trampetten yankılanan sesler.

Bu arada filmde Oscar rolünü oynayan küçük oyuncu gerçekten övgülerin en büyüğünü hak ediyor bence. Olağanüstü bir performans göstermiş.

1979 yapımı bu film ve 1959 yılında yazılmış bu roman son zamanlarda sıklıkla aklıma gelmekte. Bir şekilde büyüklerin dünyasında yer almak istemeyen Oscar kimliğiyle hep çocuk kalmayı isteyen bir düşünce yapısının, dünyanın yozluğunu ve kokuşmuşluğunu böylesine güzel anlatan ender roman ve filmlerden Teneke Trampet i sıklıkla anımsamamın bir nedeni olmalı...

Ben bunun nedenini düşünürken filmin künyesini de yazayım eksik olmasın:)



Yönetmen:Volker Schlöndorff

Oyuncular;

Mario Adorf
Alfred Matzerath
Angela Winkler
Agnes Matzerath
David Bennent
Oskar Matzerath
Daniel Olbrychski
Jan Bronski
Andréa Ferréol
Lina Greff

Senaryo Yazarı:Jean-Claude Carrière , Günter Grass

Müzik:Maurice Jarre

Tür:Dram

Yapım Yılı:1979

Ülke:Almanya, Fransa, Polonya

Süre:142 dk.



sanem uçar