Fazıl Say 'ı anlamak yada anlamamak-5

Ben "arabesk" denildiğinde kafaların karışık olduğuna inanıyorum. Ülkemizde 60 lı yıllarda ortaya çıkan ve yaklaşık 20 yıl gibi uzun süre 80 li yıllara gelene dek fırtına gibi kendini hissettiren bu müzik, 80 li yıllarda bir şekilde pop müzikle ile kaynaşarak farklı bir şekil aldı.

Arabesk müziğin ortaya çıkmasındaki nesnel koşullar her zaman tartışıldı. Sosyolojik bir gerçeklikti ve ülkemizdeki sosyologlar köyden kente göç ile başlayan bu süreci bir şekilde bilimsel olarak ortaya koyarken, bu sosyolojik gelişmenin bir üst yapı kuruluşu olan müziğe yansımasındaki tespitleri doğru olarak ,ne yazık ki ,ne o zaman, ne de şimdi yapamadılar.

Doğru olarak bilimsel bir gerçeklikle tanımlanamayan bu durum müzikte kafaların hâlâ karışık olmasını sağlamaktadır.

Arabesk müziğin ilk ortaya çıktığı dönemlerde özellikle müzikle ilgili kişiler ve aydın sınıfı ortada yankılan bu sesleri çok rahatsız edici buldular. Ve müzik adına bir şey ifade etmemesi üzerine yoğunlaştılar. Kendimize ait müziksel özellikleri içermeyen, genelde Arap müziğine ait bir çok müziksel özellikleri içinde barındıran bu müziği ilkel olarak değerlendirip, yoz olarak nitelediler. Ve sonuç olarak ortaya çıkan bu müziği aşağılama adına "arabesk" olarak isimlendirdiler.

Arabesk müziğin gelişimi olarak ele alacağım sonraki bölümlerde bu aydın ve müzisyen kişilerimizin aslında yanıldıklarını çok daha açık bir şekilde ortaya koyacağım. Haklı oldukları taraf olmakla birlikte 60 lı yıllarda bir şekilde varlığını ortaya koymaya çalışan bu müzik türü hem Türk Halk Müziği, hemde Türk Sanat Müziği olmak üzere bizim kendi müziklerimizin kaynağından, kendi müzisyenlerimizin elleriyle ortaya çıkmıştır.

Ekonomik anlamda bir çok sorunun yaşandığı dönemde herşeye rağmen kentlere gelerek yaşam bulmaya çalışan yine bizim halkımızın , yabancısı olunmayacak bu halkın, beraberinde getirdiği kültür ile yabancısı olduğu bir kültür karşısında kendisini ifade etme aracıdır.

Bir şekilde kimlik arayışındaki insanların kendi kendilerine çözüm bulduğu dışavurum şeklidir.

Arabesk sanatçı olarak tanıdığımız Orhan Gencebaylar, Hakkı Bulutlar vs. ler sonraki aşamalarının ürünleridir.

Doğal olarak dünyanın neresine giderseniz gidin halkın bir şekilde kendini ifade etmek amacıyla kullandığı söylem biçimlerinden biri olan müziği aşağılık olarak nitelemek gerçekten tartışılması gereken bir şeydir. Daha önce söylediğim gibi; Arabesk müziğin oluşumunu sağlayan nesnel koşullara karşı olabilirsiniz ama bu koşulda arabesk müziğe karşı olmak boşa kürek çekmekle doğru orantılıdır.

Çünkü her müzik ; nesnel koşulların varlığında bu koşulların sonucunu yansıtır.

Eğer salt müzik olarak arabesk i tartışacaksak size bir melodi dinletmek istiyorum;



Evet, dinlediğiniz parça Johann Friedrich Franz Burgmüller in Arap etkisiyle yazdığı Klasik Batı Müziğinden bir eserdir. 1806-1847 yılları arasında yaşamış bu Alman besteci ve piyanist, Arap müziğine ilişkin özellikleri bu eserinde müziklemiştir. Bugün tartıştığımız konunun çok dışında bir ulusa ait müziksel özellikleri kendi müziğinde kullanması hiç yadırgayıcı gelmiyor bizlere.

O halde salt Arap etkisi diye bir müziği küçümserken eksik, yada yanlış bir şeyler yapıyoruz sanki...

Yine bir müzik dinlemeye ne dersiniz?

Lisa Gerard-Shadow Magnet



Lisa Gerard bu topraklarda yaşayan köyden kente göç etmiş arabesk müzik sanatçısı değildir:) Ama bu eserini dinlerken, arabesk diye ret ettiğimiz ve aşağıladığımız müzik türüne çok benzer müziği dinlerken saygı bile duyar benim bazı aydın kişilerim yada müzisyenlerim.

Dünyanın hemen her yerinde her müzisyen başka uluslara ait özellikleri kendi müziklerinde kullanır. Bunu yaparken müziğin evrenselliğinde bir bakış açısını ortaya koyarken, tıkanmış olan müzik sektörü için özellikle etnik kökenli müziklerin bir çıkış noktası olmasının gerçeği de vardır.

Bu anlamda en ilgi çekici sanatçılardan biride Kronos Quartettir.

Hadi onları da dinleyelim, hiç yabancılık çekmeyeceğiz;


Kronos Quartet-Asha Bhosle-Piya Tu Ab To Aaja



Ben asla arabesk müzik dinlemem diyerek arabesk müziği bir şekilde ret eden çoğu kişinin, evrensellik adına arabesk müziğin farklı varyasyonlarını dinlediği de ayrı bir gerçeğimizdir.

Bu yabancı sanatçıların kendi arabeskleri hiç bir sakınca oluşturmaz. Çünkü yaptıkları işin içinde müzik adına yapılan bir işleyiş vardır. Ve yine kendilerine ait bir kültürü hiçe sayıp, kendi kültürlerinin müziklerini yok edici bir çalışma değildir elbette yaptıkları...

Bu sebeple bu konuda neye karşı olduğumuzu bilmeden arabesk, arabesk müzik konusunda yapılan her türlü tartışmayı biraz eksik buluyorum.

Yurt dışından arabesk müzik örnekleriyle sizi başbaşa bırakacağım. Bundan sonraki bölümlerde Fazıl Say ın bu anlamda ne demek istediğini masaya yatırmaya başlayalım isterseniz...


Haig Yazdjian-Amalur



sanem uçar