Fazıl Say'ı anlamak yada anlamamak-6

Etrafımda olup bitenlere kaygısız kalabilen biri değilim. Zaman zaman bazı konularda kaygısız olabilmeyi istediğim çok olmuştur ama insanın elinde olmuyor...

Bu yazı dizisine başladıktan sonra benim için araya Cumhuriyet Bayramı girdi. Uzun zamandır bunu bir bayram gibi algılayamıyorum. Hatta tam tersine içimde farklı huzursuzlukların ivme kazandığı bir dönem oluyor benim için.

İşte bu seferde kafamda "Arabesk Müzik" kavramıyla dolandığımdan yine çoğu kişiye gereksiz gelebilecek detaylara takılıyordum.

O kadar çok kavram kargaşası var ki ülkemizde, zaman zaman bu kavram kargaşasının neden olduğu sebepler yüzünden bir adım dahi atamadığımızı hissediyorum.

Birden bire Osmanlıları eleştirirken buldum kendimi. Herkes bir şekilde eleştiriyor, yada övüyor, da benim eleştirim çok fazla duymadığım bir eleştiriydi.

Osmanlılar dünya genelinde kapitalizme doğru geçiş döneminde, kapitalizme geçişin maddi temellerini oluşturabilseydi herşey farklı olabilirdi... gibi bir düşünce yapısıyla kendimi Osmanlıları eleştirirken buldum.

Konumuzla ilgili mi? derseniz... kesinlikle ilgili diyeceğim.)

Nicel olarak topraklarını genişletmek beraberinde nitel bozulmayı getirdi Osmanlıya. Doğal olarak yaklaşık 600 yıl gibi uzun süre egemenlik süren bir imparatorluk yerini Türkiye Cumhuriyetine bıraktı.

Osmanlıyı ister sevelim, ister sevmeyelim yeni Türkiye Cumhuriyetinin geçmişidir. Bizlere bıraktığı miraslar arasında kabul edebileceklerimiz olduğu gibi,eleştirebileceklerimiz de vardır. Örneğin bugünkü yaşayışımızda süregelen olumsuzlukları ister istemez o tarihlerde bulabiliriz.

Bir tarihi yada geçmişi ret etmek, yada işimize geldiği zaman kabul etmek,ve gereksiz bir pohpohlama edebiyatına girmek anlayabileceğim bir şey değil.Bu sebeple anlatılan tarihi hep eksik bulmuşumdur.

Ben Osmanlıyı, kapitalizm gelişme evresindeyken ve tüm dünya bunun sancılı dönemlerini yaşarken var olan bir çok sebeplerden dolayı bu oluşa izin verilmeyişi sebebiyle bugünleri hazırlayan nedenlerden dolayı eleştiriyorum. Son derece duygusal bir eleştiri benimki, kabul ediyorum:)

Bu arada kapitalizmi savunan bir mantık içerdiğim düşünülmesin. Kapitalizmin oluş evresi insanlık tarihi için en acımasız dönemleri ifade eder. Kanlı bir sayfadır. Ancak nesnel koşullar olması gerektiği gibidir ve olaylar olması gerektiiği gibi tarihteki yerini alır.

Feodalitenin yıkılışı, krallıkların kiliseye karşı birleşmesi, küçük esnafların yavaş yavaş sanayi şekline dönüşmesi, ülkelerin daha ucuza mal edinebilmek için deniz aşırı ülkelere gitmesi evresinde Osmanlı ne yapmıştır?

Avrupa henüz bu gelişimi tamamlamadığı dönemlerde Osmanlı kendi gücüyle, ki teşkilatlanma ve savaş tekniklerindeki üstünlükle Akdeniz i Türk Denizi haline getirmiştir ama Preveze zaferinden 40 yıl gibi kısa bir sürede bu ekonomik gelişimi oluşturacak sistemi geliştirmediğinden Turgut Reis i Venediklilere esir düşürmüştür. Ve Turgut Reis forsa ödeyerek bu esaretten kurtulmuştur.

Yeni dünyaların farkına varan Osmanlı dışındaki ülkeler, bu sömürge ülkelerin mallarını ve insan gücünü ekonomik alanlarda kullanırken, Osmanlı; ordusunu devşirme usulüyle geliştirmek gibi bir mantık kullanmış, ordusunun gelişmesiyle dünyanın sahibi olabileceklerine inanmayı sürdürmüştür.

Henüz milliyetçilik gibi kavramlar önem kazanmadığından en yayılmacı dönemlerinde bile kendi dilini, kültürünü, dinini yaymak gibi emperyal bir fikre sahip olmamışlardır. Bunu hümanist bir düşünüş tarzıyla baktığımda benim için kabulü oluşturur ama o tarihi dönemde olmayan bu hümanist düşünce fikri belli bir sonu hazırlayan etkenlerden bir tanesidir.

Öte yandan sanayi devrimini geliştirmiş bir Avrupa , var olan sistemini sürdürebilmek için bazı şeylere ihtiyaç duyacaktır. Bir hukuk sistemi, bir eğitim sistemi bu amaca yönelik olarak gelişmiştir. Aynı zamanda oluşan burjuva sınıfı, yine kendi çıkarları adına sanat dahil olmak üzere bu sistemlerin gelişmesini sağlayacak çalışmalar yapacaktır.

Tüm bu gelişmelerin yaşanmadığı Osmanlı toprakları emperyalistlerin gözbebeği olduğundan daha sonra işgal edilecek ve tarihteki emperyalistlere karşı kazanılan ilk ve son savaş olan Kurtuluş Savaşı yaşanacaktır.( Uzun zamandır bu savaşı kazanmış olmamıza rağmen, savaşın galiplerinin onlar olduğunu biliyorum....)

Cumhuriyetin kurulduğu ilk on yıl gerçekten önemli bir dönemdir.Ben sadece müzik konusundaki çalışmaları ele alacağım, diğer konularda kendimi söz sahibi olarak görmüyorum açıkcası.

Avrupanın yıllarca süren kazanımlarına çok kısa bir sürede sahip olmak ve bunları içselleştirmek sanıldığı kadar kolay değildir. Cumhuriyetin kurulduğu ilk yıllarda müzik adına yapılan son derece doğru şeyler olmakla birlikte yanlış yapılan şeylerde var.

Bunları ele almadan arabesk müziği ve özelliklerini anlamak bence zor.

İşte bu yıllarda doğru yapılanlarla, yanlış yapılanları, eleştirmek adına değil, çünkü nesnel koşulların gerçeğinden çıkamayız, ortaya koyarken Türkiye nin Kurtuluş Savaşı sonrası kurduğu Cumhuriyet te olup bitenlerin bir sonucudur Arabesk...

sanem uçar